Pageviews vorige maand

zaterdag 13 november 2010

Spreekbeurt van Julius: Krokodillen

Krokodillen zijn reptielen die leven in de warme streken van Afrika, Azië, Amerika en Australië. Krokodillen zijn al heel oud. Ze leefden al toen er dinosaurussen waren.

Krokodillen en alligators lijken op elkaar, maar alligators hebben een bredere en kortere snuit. Hun huid is donkerder dan die van een krokodil. De gemakkelijkste manier om ze te herkennen is aan hun kaken. Als de kaken van een krokodil gesloten zijn, past de grote vierde tand aan elke kant van de onderkaak precies in een speciale inkeping in de bovenkaak. Bij krokodillen verschilt het aantal tanden. In de bovenkaak zitten 30 tot 40 tanden, in de onderkaak 28 tot 32 tanden. Dus in totaal gaat het om 58 tot 72 tanden. De tanden gaan ongeveer twee jaar mee. Daarna worden ze vervangen door nieuwe tanden. De tanden voorin de bek worden vaker vervangen dan de tanden achterin.


Krokodillen zijn echte waterdieren. Ze kunnen zelfs wel drie kwartier of langer onder water. Krokodillen hebben een grote, sterk gespierde zwemstaart. Ze zwemmen dus niet met hun poten. De meeste krokodillen leven aan de oevers van grote rivieren. Maar enkele krokodillen zoals de spitssnuit en de zeekrokodil zwemmen ook wel eens in zee. Krokodillen jagen meestal op vis en kleine prooien. Alleen de grootste krokodillen grijpen wel eens een hoefdier, zoals een buffel, een hert of een klein nijlpaard. De prooi wordt in de stevige kaken vastgeklemd en onder water gehouden. Als de prooi verdronken is, scheurt de krokodil stukken vlees los en schrokt ze zonder te kauwen naar binnen.

Krokodillen hebben veel betere zintuigen dan andere reptielen. Ze hebben een goed gezichtsvermogen en zien in kleur. Ook in het donker zien ze goed, wat belangrijk is omdat ze voornamelijk ’s nachts jagen. Krokodillen hebben ook een scherp gehoor. Ze kunnen horen of er gevaar dreigt of een prooi nadert.

Vrouwtjeskrokodillen leggen eieren in een kuil in het zand, soms wel 90 stuks. Ze dekken het veilig toe met zand. De zonnewarmte broedt ze uit. Sommige krokodillen maken een nest van rotte bladeren, want bij rotting komt ook warmte vrij. Het vrouwtje waakt bij haar legsel, omdat veel rovers een eitje lekker vinden. Na een paar weken hoort de moeder allerlei geblaf, kwakende en grommende geluiden wanneer het tijd is om uit te komen. De moeder hoort dat geluid en graaft de eieren uit, want zelf naar buiten kunnen de kleintjes nog niet. Tijdens het uitkomen van de jongen is de moeder heel agressief en zal ze elk dier dat in de buurt komt aanvallen. De jongen zijn zo’n 8 cm lang en heel levendig. Met hun scherpe tandjes kunnen ze een mens pijnlijk in zijn vinger bijten. Hun moeder draagt ze voorzichtig in haar bek naar het water. Daar opent ze haar bek en beweegt haar kop heen en weer om de babykrokodillen in het water te laten. De eerste dagen blijven de jongen dicht bij hun moeder. Ze kruipen zelfs op haar kop en op haar rug. De kleintjes moeten al meteen voor hun eigen voedsel zorgen. Ze vangen insecten en eten slakken. De moeder dreigt naar elke vijand in de buurt, maar het lukt haar nooit om al haar jongen te beschermen. Veel kleintjes worden opgegeten door roofvogels, grote hagedissen en zelfs door grote mannetjeskrokodillen. Als haar jongen wat groter zijn, gaat moeder weer haar eigen weg. De jongen moeten nu voor zichzelf zorgen. Vaak blijven ze nog lange tijd in groepjes bij elkaar.

Er zijn weinig dieren die zó oud kunnen worden als de krokodil. Sommige soorten worden wel tachtig of honderd jaar. De grootste soorten worden wel zes tot zeven meter lang. Krokodillen blijven een leven lang groeien. Hoe ouder ze worden, hoe trager dat gaat. Grote reuzen van zeven meter kom je zelden meer tegen, omdat er heel veel is gejaagd op krokodillen. Hun huid is veel geld waard. Daar worden krokodillenleren tassen en schoenen van gemaakt. In sommige landen staan ze daarom op de lijst van beschermde dieren.

Hoewel veel mensen bang zijn voor krokodillen vormen ze een onmisbaar onderdeel van de natuur in tropische gebieden. Ze graven waterpoelen, waardoor andere dieren in droge seizoenen kunnen overleven, en ze ruimen de omgeving op doordat ze dode dieren eten.

Voor wetenschappers zijn ze interessant, omdat ze goed bestand zijn tegen ziekten en zelden kanker krijgen. Ook is het belangrijk om te weten hoe ze in het wild leven, zodat we ze kunnen helpen overleven. In Australië en India hebben de krokodillen al duidelijk baat gehad bij de bescherming. Ik ben op een krokodillenfarm geweest in Australië. Daar worden krokodillen gekweekt. Maar er moet veel meer gedaan worden, zoals het beschermen van hun omgeving, het tegengaan van stroperij en smokkelarij, en het in gevangenschap kweken en in het wild uitzetten van zeldzame soorten.


dinsdag 23 maart 2010

Spreekbeurt van Julius: Haaien

Veel mensen zijn bang voor haaien en denken dat haaien zeer gevaarlijk zijn voor de mensen. Dat is niet zo. De meeste haaien vallen geen mensen aan en de haaien die dit wel doen, doen dit meestal bij vergissing. Voordat er dinosaurussen kwamen, waren er al haaien. Haaien bestaan dus al ontzettend lang op deze wereld. Er zijn 375 bekende haaiensoorten. Sommige zijn wel gevaarlijk voor ons, maar de meeste haaien lusten helemaal geen mensenvlees. Het is zelfs zo dat de allergrootste haaien helemaal niet gevaarlijk zijn voor mensen, omdat ze alleen vissen eten. Een voorbeeld hiervan is de walvishaai. Deze kan wel 12 meter lang worden en eet alleen plankton. De haaien die voor de mens gevaarlijk zijn, zijn de witte haai, de grote hamerhaai, de tijgerhaai, de zandhaai en de stierhaai. Op de foto's zie je een zwartpunt rifhaai, die ik zelf heb gezien in Maleisië, en een walvishaai.


- Het leven van de haai
Als haaien geboren worden zijn dat er nooit veel. Bij sommige soorten eten de kleine haaien in de buik van hun moeder hun broertjes en zusjes op. Haaien kunnen wel 1000 meter diep onder water zwemmen. De meeste haaien worden 20-30 jaar oud.

- Lichaamsdelen van de haai
De huid van de haai is erg ruw net schuurpapier. Vroeger werd de huid van de haai daar ook voor gebruikt. Haaien kunnen tanden verliezen. Daarom hebben ze ook reserve-tanden. Sommige haaien hebben wel vier rijen reserve-tanden.
Botten:
Het skelet van een haai bestaat niet uit echte botten. Het bestaat uit kraakbeen. Net zoals in je oor.
Vinnen:
De rugvin is de bekendste vin van de haai. De rugvin is de enige die boven komt aan het wateroppervlak. De meeste haaien zwemmen in een speciale golfbeweging met hun sterke staartvin.

- Hoe gaat het met de haai?
Het gaat niet zo goed met de haai. Er worden heel veel haaien gevangen en sommige soorten dreigen uit te sterven. Waarom worden haaien gevangen?
1: Voor haaiensoep
In heel veel landen jagen ze op haaien voor de haaienvinnen soep. Daardoor sterven ook veel haaien. De vinnen worden eraf gesneden en het lijf gooien ze weer in zee.
2: Voor haaienvlees
Haaienvlees bederft heel snel. Dus je moet het snel opeten. Als je het vlees vergeet heb je een haai voor niks gedood. Hoeveel vlees gevangen wordt, is onbekend.
3: Om pillen te maken
Haaien worden gedood voor hun lever en kraakbeen. De lever van een haai is heel erg groot. De lever bevat olieachtig vet waarin veel vitamine a zit. Mensen zeggen ook dat pilletjes van het kraakbeen tegen kanker helpt.
4: Door bijvangst
Haaien komen per ongeluk in netten van vissers. Bijvoorbeeld als ze achter een vis aan zitten die een net in zwemt. Zo wordt de haai ook gevangen. Garnalenvissers zijn heel slordig. Die hebben heel veel bijvangst. Daar zitten veel haaien bij.

- Wat eten haaien?
De meeste haaien zijn roofdieren. Ze eten inktvissen, platvissen en andere vissen en bodemdieren zoals krabben. Grote haaisoorten, zoals de tijgerhaai, eten ook grote dieren: zeeschildpadden, andere haaien, dolfijnen en zeehonden, of zelfs reuze-inktvissen.


De walvishaai eet alleen maar plankton. De witte haai eet van alles. Zelfs nummerborden van auto’s zijn wel eens in zijn maag gevonden. Heel af en toe eten sommige haaien mensen.

- Waar leven haaien?
Haaien komen voor in alle zeeën van de wereld. Ook in de Noordzee. Ze leven vaak op open zee, maar komen ook steeds naar de kust toe om te jagen. In de Middellandse zee zijn witte haaien bijna niet te vinden. Maar aan de kust van Australië en Zuid-Afrika zijn ze vaak te vinden. Hamerhaaien komen voor in alle tropische zeeën en oceanen op de wereld. In de zomers trekken sommige haaien wel eens ver naar het noorden.